Наместо „менуха“, фарисеите од саботата создале неподнослив товар што Христос го отстранил

Христос често доаѓал во судир со фарисеите и околу саботата затоа што Евреите, од сите Божји заповеди, оваа заповед најмногу ја искривоколчиле и обремениле со многубројни свои, човечки правила и прописи, така што од неа, наместо ден на радост, мир и спокојство, како што предвидел Бог на почетокот, наместо „менуха“, создале неподнослив товар и на еврејскиот народ му наметнале тежок јарем на врат.

За да имаме појасна претстава за суштината на судирот што го имал Христос со фарисеите околу саботата, ќе наведеме дел од ограничувањата и правилата со кои тие толку многу ги стесниле рамките на саботниот ден, што луѓето одвај можеле да дишат. Цитатите за тој баласт од правила со кој била обременета саботата ги земаме од книгата „Шабат – Дан вечности“1, од познатиот рабин Арие Каплан, голем научник и автор на педесетина книги од областа на јудаизмот и плоден преведувач, кој ја превел и Тора на англиски јазик.

Врз основа на Талмудот, сите ограничувања, правила и забранета работа во сабота, кои биле предмет на спор во времето на Христа, еврејските рабини ги наредиле во 39 категории. Сообразени со денешниот начин на живеење, од нив цитираме само мал дел.

„Во сабота не смее ништо да се изнесе од дома. Кога човек ја напушта својата куќа, дозволено му е да ја изнесе само облеката што ја има на себе… Оваа категорија целосно забранува секое носење на улица. Дури и толку безначајните ситници, како што се клуч или марамче, мора да се остават дома. Секако, не смеат да се носат ниту џепни книги, ниту паричници и приврзоци за клучеви. Единствено што е дозволено да се изнесе надвор се само работите што се на вас… Синедрионот (духовен совет или суд за верски прашања) пропишал категории што ги викаме mukce, односно предмети што не смеат да се држат во рака во сабота како, на пример, моливи, цвеќе и пари.“

Во светлината на овие фарисејски прописи треба да ја сфатиме Христовата заповед што му ја дал на болниот во бањата Витезда кого го излекувал во сабота: „Стани, земи си ја рогозината и оди си“ (Јован 5,8). Очигледно е дека Христос овде ги отфрла непотребните фарисејски гледишта, сфаќања и прописи за носење на товар во сабота, па и таков каков што е обична рогозина. Но за Христа рогозината не е товар од типот на комерцијалните товари во Немија 13,15-19 што ги внесувале трговците во сабота во Ерусалим и од типот на бремињата во Еремија 17,21.22. – текстови на кои противниците на саботата радо се повикуваат за да докажат дека, кога Христос му наредил на излекуваниот болен да ја понесе својата постелка дома, ја укинал саботата.

Арие Каплан продолжува: „Забрането е да се пали оган во сабота или да се предизвика нешто да гори. Дури и да се фрли чепкалка во оган во сабота се смета за кршење на саботата… Са забранува палење на кибрит или вклучување на шпорет и да се пуши…. Се забранува да се вози кола во сабота… Секоја употреба на струја го нарушува духот на саботата… Струјата во сабота има ист статус како и огнот. Во секој случај, пракса кај сите Евреи, кои празнуваат сабота, е да не вклучуваат и исклучуваат електрични апарати и да гасат светла. Не користат и телефон кој работи на струја.“

Нашите браќа христијани, кои празнуваат недела, нас нè обвинуваат дека саботата не ја празнуваме строго според прописите на Стариот завет затоа што е напишано: „Во саботен ден не палете ни оган во своите живеалишта“ (2. Мојсеева 35,3), а вие, велат тие, во сабота палите оган.

Христос ќе ни помогне оваа заповед правилно да ја сфатиме, односно, да не ја разбереме погрешно. Имено, Христос лекувал многу болни и во сабота, чијшто случај, искрено кажано, можел да почека за некој друг ден. Таков бил случајот во бањата Витезда каде што болниот полни 38 години се обидувал и копнеел да се добере до здравје, но не успеал. Христос го исцелил во сабота, а можел во некој друг ден. Или случајот со жената 18 години обземена од лош дух што ја исцелил во сабота и поради тоа бил изложен на остра критика, зашто фарисеите забранувале и лекување во сабота. Но Исус рекол: „Лицемери, дали секој од вас не го одврзува својот вол или магаре од јаслите во сабота и не го води ли да го напои? А оваа жена, Аврамова ќерка, која сатаната ја врза веќе осумнаесет години, не требаше ли да биде ослободена од таа врска во саботен ден?“ (Лука 13,10-17).

Замислете, болен 38 или болна 18 години и им се укажува последна животна шанса Исус да ги исцели, зашто Тој никогаш нема веќе да се врати во тој крај, а не смее да ги исцели затоа што е сабота! Каков ден би била саботата за нив? Црн ден, горчлив ден, чемер и гламна, омразен ден, вистинско проклетство, неподнослив товар и јарем, зар не!? Но Бог рекол поинаку за саботниот ден. Тој и за болните треба да биде ден на мир и спокојство, со радост очекуван и посакуван, вистинска „менуха“. Таа сабота за овие двајца болни била токму таква сабота, најсреќниот ден во нивниот живот, зашто Христос ги ослободил од стегите на нивната долгогодишна тешка болест што го оковала и нивниот дух и им го гламносувала животот.

Затоа, кога фарисеите го обвинувале дека ја прекршува саботата затоа што лекува во сабота, Тој рекол: „Ве прашувам: што е дозволено да се прави во сабота, добро или зло? Да се спаси живот или да се погуби?“, и додава: „Дозволено е да се прави добро во сабота“ (Лука 6,9; Матеј 12,12).

Значи, ние мораме да се трудиме во сабота да „правиме добро“ и во зима да палиме оган во сабота за да го „спасиме животот“. Ако Христос лекувал болни во сабота, Тој во зимски услови на болните би им запалил и оган за да се стоплат, оган без кој луѓето не можат да го одржат животот во пределите каде што е студено. Со тоа Христос не ја укинал саботата, туку ни дал пример како да ја празнуваме.

Кога Христос згазнал на фарисејските правила со кои ја обремениле саботата, особено кога ги отфрлил нивните прописи со кои му забранувале во сабота да лекува и кога во сабота го излекувал болниот во бањата Витезда кој 38 години го носел тешкото бреме на болеста и му рекол да си ја земе својата рогозина и да си оди, Евреите сковале заговор да го убијат. „Затоа Евреите го прогонуваа Исуса бидејќи тоа го стори во сабота… Затоа Евреите уште повеќе настојуваа да го убијат не само затоа што го прекршуваше саботниот ден, туку и затоа што Бога го нарекуваше свој Отец, изедначувајќи се со Бога“ (Јован 5,16.18).

Дали Јован овде ни изнесува свој став, или пак ни го пренесува ставот на Евреите? Кој кажува дека Исус „го прекршуваше саботниот ден“, Јован или Евреите? Евреите кажуваат така, не Јован. Втора причина заради која Евреите сакаа да го убијат Христа: „Бога го нарекуваше свој Отец, изедначувајќи се со Бога“. Кој ги кажува овие зборови, Евреите или Јован? Евреите кажуваат така, не Јован.

Ист е случајот и со човекот слеп од раѓање кого Исус го исцелил во сабота: „И кога заминуваше, виде човек, слеп од раѓање. А учениците го прашаа: ëУчителе, кој згреши, тој или неговите родители, та се роди сеп?’ Исус одговори: ëНе згреши ни тој ниту неговите родители, туку да се пројават Божјите дела врз него’… Штом го рече тоа, плукна наземи, направи кал со плунката и со неа ги намачка неговите очи, па му рече: ëОди, измиј се во бањата Силоам’ (што значи Пратен). Тој отиде, се изми и дојде гледајќи… А беше сабота кога Исус направи кал и му ги отвори очите… Тогаш кажаа некои од фарисеите: ‘Овој човек не е од Бога, зашто не празнува сабота’“ (Јован 9 глава).

Кој кажува дека Исус не празнувал сабота, дека ја прекршувал саботата? Фарисеите кажуваат така, не апостол Јован! И денешните фарисеи тврдат дека Исус не празнувал сабота, дека ја кршел саботата. Библијата не кажува така.

Фарисеите прават план да го убијат Христа затоа што во сабота му рекол на исцелениот болен да ја понесе својата  постелка, што му подарил вид на слеп човек од раѓање и што во сабота исцелил други болни кои долги години боледувале од тешки болести!

Да му дадеме можност на Арие Каплан да се доискаже во врска со фарисејските правила и прописи со кои ја обремениле саботата. „Во сабота е забрането дури и кинење на тоалетна хартија. Затоа побожните Евреи користат тоалетна хартија во листови… Во сабота не смеат да се ставаат врвки во чевли, но можат да се врзат чевли. Ако нечии врвки на чевли случајно се замрсат, можат да се одмрсат… Забрането е да се навива или да се дотерува саат… Се забрануваат сите облици на пишување и цртање, и секоја дејност која бара земање на пишани белешки… Во сабота можете да скинете пакет за да земете храна од него, но при тоа не смеат да се скинат буквите што се напишани на пакетот… Не смее да се залепи поштенска марка на плик… Може нешто да се прицврсти со безопасна игла, зашто тоа прицврстување е привремено… Не смее да се врзе постојан јазол на вратоврска, а пеперушка може… Во сабота не смеат да се полеваат билки… Не смее да се плукне на земја за да не се наводени блиската трева и да расте… Во сабота не смее да се помине повеќе од 900 метри… Човек не смее да се гледа на огледало прицврстено на ѕид… Во сабота не смее да се пали свеќа… Во сабота не смее да се носи марамче ако тоа со еден свој дел не е зашиено со облеката… Забрането е да се става цвеќе во вода или да му се менува вода… Забрането е да се скине цвет или овошка од дрво во сабота… Не смее во рака да се држи цвет или билка кои растат… Овошка што ќе падне од дрво во сабота не смее да се користи во тој ден… Ако некој јаде бобинки, не смее прво да ги издели лошите пред да почне да ги јаде добрите бобинки. Меѓутоа, може прво да ги изеде добрите, а да ги остави лошите…. Се забранува да се вадат коски од риба во сабота… Се забранува да се отвора чадор во сабота… Забрането е да се чешла коса во сабота, зашто при тоа се корне коса. Меѓутоа, дозволено е да се употребуваат меки четки… Забрането е да се убиваат муви и комарци во сабота.“ Затоа фарисеите ја цеделе водата пред да ја пијат за случајно да не испијат некој удавен комарец во неа, но, од друга страна, голтале цели камили.

Уште ова фарисејско правило: „Таму каде што навистина е загрозен животот, дозволено е да се газат сите прописи на саботата. Нашите мудреци нè учат дека е подобро човек да прекрши еден ‘шабат’ (една сабота) и да остане жив, за да може да држи (да почитува) други „шабати“ (други саботи).“

Навистина чудно и несфатливо! Фарисеите вредноста на саботата ја поставиле над вредноста на човекот и за нив таа станала идол, господар на кој луѓето му робувале. Постоеле околу шестотини прописи (halakah), човечки правила, за саботниот ден, и обичните луѓе постојано живееле под притисок и страв да не погазат некое од тие многубројни правила и прописи (слични на оние за кои ни зборуваше рабинот Арие Каплан) со кои фарисеите ја обремениле и од неа навистина создале неподнослив товар и бреме, инструмент кој заробувал.

Христос се судрува со фарисеите и им вели: Не така со саботата! Вие не сте господари на саботата па да правите со неа што сакате. Јас – „Синот човечки е господар на саботата!“ Таа е „мој свет ден“, не е ваш, не е еврејски ден; саботата му припаѓа на целото човештво, како и „Синот човечки“ што му припаѓа на целото човештво; и затоа, трегнете ги од неа сите ваши правила, ослободете ја од сите ваши стеги и прописи со кои сте ја обремениле. Дозволете им на луѓето слободно да дишат во сабота, зашто вредноста на човекот е поголема од нејзината вредност. „Саботата е создадена заради човекот, а не човекот заради саботата“ (Марко 2,27.28). Таа треба да му служи на човекот, а не човекот да ѝ робува нејзе. Јас сум ја создал саботата на човекот да му биде „менуха“, а не неподнослив товар.

Да заклучиме. Еврејските учители, теолози, рабини, Божјата сабота ја рабинизирале, ја јудаизирале, ја поеврејчиле и од Божја, ја претвориле во еврејска сабота со еврејски димензии. Христос ја дерабинизирал, ја дејудаизирал, ја одеврејчил, ја хуманизирал и повторно ѝ го вратил нејзиниот првобитен рајски статус со рајски атрибути и прерогативи.

Во продолжение следат поднасловите од поглавјето „Христос и саботата“. Кога ќе кликнете врз поднасловите, ќе ви се отворат нивните текстови.