БИБЛИЈАТА ЗА ЗЕМНОТО СВЕТИЛИШТЕ

Централна вистина и теологија на Стариот завет: Бог слегува од небото на планината Синај, го изговара својот закон, Десетте заповеди, истите ги пишува на две камени плочи и заповеда тие да се сместат во посебен ковчег и да се чуваат во земното Светилиште како доказ дека тоа се негови, а не човечки заповеди.

Бог му заповедал на Мојсеја: „Нека ми изградат Светилиште за да можам да престојувам меѓу нив. При градењето на престојувалиштето и на сè во него, постапи точно според образецот што ќе ти го покажам… Внимавај! Направи ги според образецот што ти беше покажан на гората“ (2. Мојсеева 25,8.9.40).

Внимавај, му вели Бог на Мојсеја, Светилиштето во целост, среде него престојувалиштето (во други преводи: шатор, скинија), каде што ќе престојувам јас меѓу вас, да ми го направите точно според образецот што ти го покажав на гората. Текстот што се наоѓа во Евреите 8,5 кажува дека Бог одредил земното Светилиште да биде „копија“, „сенка“, „симбол на небесното Светилиште“. Грчкиот збор, преведен како „сенка“, ја означува сенката што потекнува од некој предмет со нејзин облик.

Значи, Бог на Мојсеја му покажал „план“ кон кој морал да се придржува при градењето на Светилиштето. Во оригиналот е употребен зборот „табнит“, што значи „образец“, „мостра“, „план“, „слика“, „конструкција“, „лик“, „структура“.

Во Посланието до Евреите апостол Павле земното Светилиште, со целокупното негово устројство, го нарекува сенка и слика на новозаветната реалност, симбол на „небесните оригинали“ (на „небесните реалности“ или „стварности“) – симбол на вистинското небесно Светилиште.

Подвижното земно Светилиште, изградено на Синај, се состоело од голем шатор сместен во двор или трем, заграден со цврсто платно поставено на столбчиња. Во дворот се наоѓал метален жртвеник на кој свештениците принесувале животни на жртва. Меѓу жртвеникот и влезот во шаторот, се наоѓал голем метален мијалник полн со чиста вода со која свештениците се миеле пред да влезат во шаторот да вршат служба. Внатрешниот дел на шаторот бил поделен со завеса на два дела, на две одделенија. Првото одделение се викако „светиња“, а второто, зад завеста, „светиња над светињите“ или „нјасвето место“. Во првото оделение, десно, се наоѓала маса на која еднаш седмично се поставувале дванаесет тазе лебови, според бројот на дванаесетте Израелови племиња. Лево се наоѓал седмокрак светилник кој непрекратно ја осветлувал внатрешноста на шаторот. Пред завесата се наоѓал жртвеник (кадилен олтар) над кој свештениците каделе (принесувале темјан).

„Направете ковчег од багремово дрво… и опкови го со чисто злато… А во ковчегот положи го сведоштвото што ќе ти го предадам.“ (2. Мојсеева 25,8-16)

„Направи два  херувима од злато, ковани направи ги и постави ги на крајот на поклопецот… едниот на едниот, а другиот на другиот крај на поклопецот… Херувимите нека ги дигнат своите крила угоре, така што со своите крила да го засолнуваат поклопецот. Со лицето нека бидат свртени еден спроти друг така за лицата на херувимите да гледаат во поклопецот. Поклопецот стави го озгора врз ковчегот, а во ковчегот положи ги плочите на сведоштвото што ќе ти ги дадам.“ (2. Мојсеева 25,18-21; 37,6-9)

„Ковчегот на сведоштвото внеси го зад завесата. Завесата ќе ја одделува светињата од светињата над светињите. Со поклопецот покриј го ковчегот на сведоштвото во светињата над светињите.“ (2. Мојсеева 26,33.34)

„И плочите ги ставив во ковчегот што го направив, и тие останаа таму, како што ми заповеда Господ“ – во светињата над светињите во Светилиштето (5. Мојсеева 10,5).

Од библиските текстови што беа приложени до сега, и што ќе бидат приложени, произлегуваат значајни вистини:

Десетте Божји заповеди во Библијата се именувани како „Писмо“, како „Писмо Божје врежано на плочите“, како „Десет заповеди“, како „дест зборови“, како „зборови на заветот“ („Господ ги напиша на плочи зборовите на заветот – Десетте заповеди“), и како „сведоштво“.

Двете камени плочи на кои Бог ги напишал Десетте заповеди, или „сведоштвото“, исто така се викаат „сведоштво“, но и „плочи на сведоштвото“ („а во ковчегот положи го сведоштвото што ќе ти го предадам“), двете плочи се именувани и како „плочи камени“.

Ковчегот во кој биле сместени „плочите на сведоштвото“ се вика „ковчег на сведоштвото“, „Божји ковчег“ („ковчег Божји“) или „Господов ковчег“ (Исус Навин 6,6.7.11-13; 1. Самоилова 5,1-3; 6,1; 7,1; 2. Самоилова 6,3-17; 7,1 15,24.25.29). Божјиот ковчег уште се вика „ковчег на заветот“, „ковчег на Божјиот завет“ или „ковчег на Господовиот завет“ (Евреире 9,4; 4. Мојсеева 10,33; Исус Навин 3,3.17; 6,6; Судии 20,27).

„Ковчегот на Божјиот завет“ е темел врз кој почива стариот завет или стариот договор што го склучил Бог со својот народ, Израел, на Синај: „Ви го објави својот завет, и ви заповеда да го извршувате – Десетте заповеди што ги напиша на две камени плочи“ (5. Мојсеева 4,13).

Плочите со Десетте заповеди, дадени на Синај, се ставени во ковчег, а тој ковчег е ставен зад завесата, во второто одделение, во светињата над светињите од земното Светилиште.

Ковчегот бил направен од багремово дрво, сиот позлатен, со поклопец од чисто злато, и со два златни херувими поставени на двата негови краја, чијшто поглед бил насочен кон поклопецот, односно кон Десетте Божји заповеди напишани на две камени плочи сместени во ковчегот. Двата златни херувими кои гледаат директно во Божјиот закон во ковчегот, заедно со другите херувими кои биле извезени на завесата и платната во внатрешната страна на шаторот, претставуваат сликовит приказ или инсерт од небесната стварност која ни покажува дека небесните ангели и сите небесни жители го почитуваат Божјиот закон, во дадениов случај херувимите во земното Светилиште со почит се однесуваат кон Десетте Божји заповеди, чијашто втора заповед забранува слики, икони, кипови и секаков друг вид идолопоклонство.

Поклопецот на ковчегот над плочите со Десетте Божји заповеди во оригиналот се вика kapporet или престол на милоста (mercy seat), или „место на чистење“ – „очистилиште“ (на кое грешниците се чистеле од гревовите), или „место на помирување“ – „помирилиште“ (каде што грешниците се помирувале со Бога).

Над поклопецот на ковчегот, над плочите со законот – на тоа место како минијатурен Божји престол во земното Светилиште, како престол на Божјата правда и милост – Бог се сретнувал и разговарал со првосвештеникот на Израел. Затоа шаторот се вика „шатор за средба“ или „шатор за состанок“, во кој Бог се состанувал со својот народ (2. Мојсеева 27,21).

„Тука, над поклопецот, меѓу двата херувима, кои се над ковчегот со плочите на сведоштвото, јас ќе се состанувам со тебе и од таму ќе ти ги соопштувам сите заповеди наменети за Израелците.“ (2. Мојсеева 25,22; 30,6)

„Господ му рече на Мојсеја: ‘Кажи му на својот брат, Арон, да не влегува во Светилиштето зад завесата во секое време пред капоретот (поклопецот) што е над ковчегот, за да не загине. Зашто Јас ќе се јавувам над капоретот во облак.’“ „Кога Мојсеј влегуваше во шаторот за состанок да разговара со Бога, слушаше глас како му зборува озгора, од капоретот што беше над ковчегот на сведоштвото, меѓу  двата херувима. Тогаш му зборуваше.“ (3. Мојсеева 16,2; 4. Мојсеева 7,89)

На тоа место, „над поклопецот/капоретот“, над „престолот на милоста“, постојано била присутна Божјата слава во вид на Божја светлина или Божја „шекина“ која оттаму се издигнувала високо над шторот и го осветлувала целиот израелски логор во пустината. Преку Божјата шекина, која се гледала од далеку, Бог непрекратно бил присутен среде својот народ.

Да запомнеме! Бог својот минијатурен престол на правдата и милоста во земното Светилиште го поставил над поклопецот/капоретот, над плочите со Десетте заповеди сместени во ковчегот. Истите плочи со заповедите што самиот ги изговорил и со свој прст ги напишал на Синај, сега се подножје или темел врз кој почива неговата слава, неговата „шекина“ во земното Светилиште. Тоа премногу речовито говори за огромното значење што му го придава Бог на својот закон кон кој, за жал, луѓето толку лекомислено се однесуваат – го газат и го менуваат, како тој да е човечки, а не Божји закон, обидувајќи се да го гаснат со слама синајскиот оган што блика од Божјите заповеди!

Почитувани, да не се играме со неговиот оган, со огнот на Божјиот закон, врз чијашто острица ќе паднат и ќе загинат сите грешници кои го газат. Во земното Светилиште Бог го брани авторитетот на својот закон така што се пролеани безброј тони животинска крв за подигање на неговата погазена правда од страна на грешниците кои ги принесувале тие жртви и се каеле за своите гревови. На крстот на Голгота Христос ја пролева својата крв, пак, да ја подигне неговата погазена правда, умира за да го „возвеличи и прослави законот“ (Исаија 42,21). На крстот комплетно е исплатена казната за гревот на човештвото и целосно е задоволена Божјата правда.

Свештениците во земното Светилиште извршувале два вида на служби: секојдневна служба  во светињата или во првото одделение, и годишна служба во второто одделение, во светињата над светињите (во најсветото место).

Свештениците ги извршувале своите секојдневни служби прецизирани во обредниот закон. Кога некој од народот ќе згрешел, носел животно во дворот или во тремот на Светилиштето каде што тоа било жртвувано за неговиот грев, заклано и спалено на жртвеникот. Дел од крвта на животното свештеникот внесувал во првото одделение и таму над жртвеникот (кадилниот олтар) пред завесата вршел соодветна служба со чија помош симболички гревот од грешникот го пренесувал во Светилиштето. Така секој ден во текот на годината гревовите од сите грешници преку крвта на животните жртвувани на жртвеникот во дворот се пренесувале од грешниците во земното Светилиште. Еднаш годишно било предвидено Светилиштето да се очисти од сите гревови на грешниците што се пластеле во него во текот на целата година. Чистењето на Светилиштето се вршело во посебен ден наречен „ден на чистење“ или „ден на помирување“ (3. Мојсеева 23,27.28). Во тој ден првосвештеникот влегувал во светињата над светињите со крв на жртвуван јарец и со неа прскал над поклопецот/капоретот, односно над Божјиот закон. Да го објасниме токот на процесот на „чистење“ и „помирување“ на грешниците со Бога во Светилиштето на Стариот завет што се вршел во тој ден.

„Откако Арон ќе принесе јунец на жртва покајница за својот грев и откако ѓе изврши обред на помирување за себе и за својот дом, нека земе два јарца и нека ги постави пред Господа, пред влезот од шаторот за состанок. Арон нека фрли ждрепка за двата јарца; едниот со ждрепка нека го одреди за Господа, а другиот за Азазела (‘пуштен јарец’). Јарецот, кој со ждрепка му припаднал на Господа, Арон нека го принесе на жртва покајница. А јарецот, кој со ждрепка му припаднал на Азазела  (на ѓаволот), нека се смести жив пред Господа за да се изврши над него обред на помируање и да му се отпреми на Азазела во пустина… Потоа (Арон) нека го заколе јарецот за жртва покајница за гревот на народот; неговата крв нека ја внесе зад завесата и со неговата крв нека постапи исто како што постапил со крвта од јунецот (кој го принесе пред тоа за себе и за својот дом): со неа да попрска по капоретот/поклопецот и пред него. Така ќе го очисти Светилиштето од нечистотиите на синовите Израелови, од нивните престапи и од сите нивни гревови.“ (2. Мојсеева 16,6-10; 15-16)

На денот на чистење и помирување, во светињата над светињите бил присутен Бог лично во својата шекина, и кога првосвештеникот, во улога на посредник меѓу Бога и народот прскал со крвта од жртвуваниот јарец над Божјиот закон, тој во молитва и покајание барал милост од Бога да му ги прости гревовите на својот народ (вклучувајќи се тука и себеси) кои се напластиле во Светилиштето во текот на таа година. Бог ја прифаќал таа служба и му проштавал на својот народ. Во земното Светилиште првосвештеникот вршел посредничка служба, посредувал, односно се застапувал за својот народ пред Бога. Подробности за оваа материја наоѓаме во 3. Мојсеева книга, во 16-тата и во 23-тата глава.

Како завршувала таа служба на чистење на земното Светилиште? „Откако (првосвештеникот) ќе го очисти Светилиштето…, нека го приведе живиот јарец. Арон (првосвештеник) нека ги стави своите раце на главата на живиот јарец и нека ги исповеда над него сите беззаконија на Израелците, сите нивни престапи и сите нивни гревови. Откако ќе ги положи така (гревовите) на главата на јарецот определен за Азазела, определен човек нека го однесе во пустина. Така јарецот ќе ги однесе со себе сите нивни беззаконија во непроодна земја и нека го пушти јарецот во пустината“ (3. Мојсеева 16,20-22).

Така се чистело подвижното земно Светилиште од гревовите на грешниците со кои се полнело во текот на годината. Така подоцна се чистело и новото земно Светилиште, односно Соломоновиот храм во Ерусалим со кој бил заменет шаторот од пустината. На тој начин гревот бил отстранет од грешниците и од Светилиштето и однесен во пустина. Но тој не е уништен, туку сè уште е присутен на нашата грешна земја. Гревот засекогаш ќе биде уништен на крајот од светот во огнено езеро, за што ќе стане збор подоцна.

Законот за жртвите давал точни, подробни и задолжителни прописи, правила и упатства за видот на жртвите, за околностите и начинот на кој се принесувале итн. Читаме за најразлични видови „чисти животни“ и птици кои се принесувале на жртва на жртвеникот во дворот на Светилиштето: јагне, јаре, теле, јарец, јунец, јуница, гулаб, грлица; како секојдневна утринска и вечерна жртва, како празнични и годишни жртви; жртви принесувани за поединци и за цел народ; жртви за грев, жртви за чистење, за посветување, жртви благодарници итн.

Во текот на многу векови принесени се стотици илјади животински жртви и секоја од нив на луѓето им го најавувала Христа како вистинска жртва што ќе биде принесена и за нив и за целиот свет во сите времиња. Жртвеникот, на кој се жртвувани грамаден број животни, со векови однапред погледот на светот го насочувал и луѓето ги водел кон вистинскиот жртвеник, кон крстот на Голгота, на кој е принесена вистинската Жртва (Христос) за спасение на грешното човештво. Оние безброј тони пролеана животинска крв во земното Светилиште биле силен гласник и весник којшто ја најавувал Христовата крв што се пролеала на Голгота, на крстот, каде што, како што веќе рековме повеќе пати, се казнети и избришани „гревот“ и „проклетството“ на грешното човештво, и од каде што потекло спасение за секој грешник кој се кае и го остава гревот.

Заклучок: Безбројните животински жртви, што се принесувале според законот за жртви во Стариот завет, и нивната пролеана крв, се симболи и „само сенка“ (Колошаните 2,16) на Христовата жртва и на неговата пролеана крв. И, откако тие му укажале и го довеле човештвото до подножјето на крстот за да ја гледа вистинската Жртва, и кога таму, на Голгота, грешниците ја виделе Христовата жртва во сиот нејзин сјај, сенката исчезнала, симболот (животинските жртви) ја завршил својата задача, го загубил своето значење и се повлекол од сцената на натамошните настани. – Животинските жртви престанале да важат, укинати се.

Во продолжение следат поднасловите од поглавјето „Библијата за земното светилиште“. Кога ќе кликнете врз поднасловите, ќе ви се отворат нивните текстови.