Библискиот монизан или холизам и Платоновиот дуализам на традиционалната Црква

„Ќе се јави беззаконик, кого Господ Исус ќе го убие со здивот на својата уста и ќе го уништи со сјајот на своето доѓање.“ (2. Солуњаните 2,8) – Господ ќе го убие, ќе го уништи, нема да го мачи вечно. Ако го убие и го уништи беззаконикот, Господ ќе ги убие и ќе ги уништи сите беззаконици, грешници. Ќе ги убие и ќе ги уништи, нема да ги мачи.

Не е можно да се проценат севкупните негативни и страшни последици и злоупотреби што произлегле од дуализмот на телото и душата. Од поделбата на човекот на смртно тело и бесмртна душа се изродиле секакви лажни дихотомии во човековиот живот.

Ако душата не го надживува телото и ако не може да функционира одвоено од телото, тогаш целокупната наука за посредничката улога на Марија и на светците мора да се отфрли како црковна измислица и измама. Сериозното преиспитување на библиската наука за човековата природа може да има, и сигурно ќе има, застрашувачки, страшни, последици за долго негуваните небиблиски христијански верувања.

Верувањето дека по смртта душите на оние на кои може да им се прости преминуваат во чистилиште, создало наука според која Црквата на земјата има право да ги примени Христовите заслуги и заслугите на светците на душите кои страдаат во чистилиштето. Тоа се постигнува со давање на опросници, што значи укинување на привремената казна благодарение на простениот грев. Тоа скандалозното продавање на опросници ја предизвикало појавата  на протестантската реформација.

Реформаторите го отфрлиле учењето за чистилиште како небиблиско, но, за жал, го сочувале учењето за непосреден премин на душата при смртта во состојба на блаженство на небото или во состојба на трајно казнување во пекол. Тоа е таканаречен класичен дуализам.

Класичното учење за човековата природа главно произлегува од списите на Платона, Аристотела и стоиците. Според Платона, човечките души се вечни, непоминливи и живеат и престојуваат во еден друг, реален свет, но кои, кога ќе згрешат, по казна доаѓаат во човековото тело при неговото раѓање и се настануваат во него. При смртта тие души се враќаат во вистинскиот небесен свет, додека телото се распаѓа во гробот.

Платон учи дека душата е нешто благородно, а телото грешно и зло во кое душата се наоѓа во затвор и одвај чека да го напушти.

Филозофиите на споменатите грчки филозофи ја нагласуваат разликата меѓу материјалните и духовните состојки на човековата природа. Според замислата на Платона природата на човекот ги содржи и едната и другата компонента. Материјалното тело, кое е поминливо, во суштина е зло, грешно,  додека духовната компонента, душата (psyche) или умот (nous)  се добри и вечни. Човечкото тело е поминливо и смртно, додека човечката душа е трајна и бесмртна. При смртта душата се ослободува од темницата на телото во која извесно време била затворена. Историски гледано, популарната христијанска мисла била под силно влијание на ова дуалистичко, небиблиско разбирање на човековата природа

Оваа идеја за бесмртност на душата, за задгробен живот, е прифатена и од страна на христијанските црковни учители во првите векови, како што се свети Августин и Тертулијан. Тогаш во христијанската теологија е создаден и терминот пекол – место на неискажливи вечни измачувања, место на вечен оган, дим и мрак, каде што христијанските теолози ги праќаат грешниците да патат за своите гревови во вечни маки.

Според Платоновата филозофија, душата е неуништлива затоа што таа е учесничка или дел на несоздадената и вечна духовна супстанција која не е во посед на телото.

Несреќен случај е што Платоновиот дуализам ги ослепел умовите на толку големите реформатори, како што е Калвин, кој отишол толку далеку што рекол дека „речиси никој, освен Платона, не ја потврдил исправно бесмртната супстанција (на душата)“, и продолжува: „Врз основа на Светото писмо, ние веќе сме учеле дека душата е нематеријална супстанција; сега мораме да додадеме дека, иако просторно не е ограничена, таа, сепак, во телото престојува како во куќа; не само што може да ги раздвижи сите негови делови и да овозможи сите негови органи да бидат здрави и способни за работа, туку таа може да заземе прво место во управувањето со човековиот живот, не само во врска со должностите во овој земен живот, туку едновремено да го поттикне да го прослави Бога.“17

Делото што го почнале реформаторите со отстранување на чистилиштето, сега би требало да се доврши со редифинирање на рајот и пеколот согласно со Библијата, а не со црковната традиција.

Во Библијата не постои поделба на личноста на тело и душа, или поделба на тело, душа и дух. Тие не се посебни ентитети. Сите тие се компоненти на иста личност. Дихотомијата (дихотомија: одвоено, поделено на два члена, двочлено) на телото и душата произлегла од платонизмот. Таа не потекнува од Библијата. Библиското учење за човековата природа е холистичко или монистичко, а не дуалистичко (дуализам: две единки, физичка и духовна, тело и душа).

Платонизмот, кој телото го гледа како темница на душата, е туѓ на Библијата и им нанел голема штета на христијанската духовност, на сотериологијата и на библиската есхатологија. Библиските писатели не се служат со дуалистичкото, туку со монистичкото или холистичкото гледиште за човековата природа.

Црковните историчари потврдуваат дека дуалистичкото гледиште за човековата природа ја внеле црковните отци во првите векови под силно влијание на Платоновата дуалистичка филозофија.

Наспроти библиското гледиште дека Божјето создавање било  „мошне добро“, вклучувајќи ги и телесните задоволства, средновековната духовност го истакнувала измачувањето на телото како начин да се постигне божествена цел – светост. Светците биле аскети кои првенствено се посветиле и прифатиле живот на размислување – vita contemplativa,, изделувајќи се од активниот живот – vita activa. Бидејќи се сметало дека спасението на душата е поважно од телото, физичките потреби на телото често биле занемарувани или дури потискувани.

Дихотомијата на телото и душата, на физичкото и духовното, и денеска е присутно во размислувањето на многу христијани. Мнозина избавувањето од гревот го поврзуваат со душата на човекот, а не со неговото тело. Мото и на денешните цркви кои веруваат во бесмртност на душата е: „спасување на душата“, со што се добива впечаток дека душите се поважни од телото. Меѓутоа, евангелијата не поддржуваат теорија на избавување на душата одвоена од телото на кое му припаѓа. Што Бог составил, филозофите и теолозите не смеат да разделуваат. Тие се виновни за разделувањето на телото и душата на луѓето кои Бог со создавањето ги соединил во една целина.

Погрешно сфаќање за идниот свет. Класичниот дуализам исто така поттикнал погрешни идеи за идниот свет. Популарното сфаќање за рајот како духовно одморалиште поставено некаде во вселената каде што прославените души вечноста ќе ја поминуваат во непрекратно размислување и медитирање повеќе е инспирирано од Платоновиот дуализам, отколку од библискиот реализам.

Библиското холистичко учење за човековата природа влијае и врза нашето сфаќање за идниот свет. Библијата идниот свет не го сфаќа и не го прифаќа како некаков етеричен рај во кој прославените души вечноста ќе ја поминуваат облечени во бела облека, каде што постојано ќе пеат и непрекратно ќе удираат по жици на харфи, ќе се молат, ќе тераат облаци и ќе јадат божествена храна.

Наместо тоа, Библијата зборува за вистински воскреснати и преобразени луѓе кои ќе ја населат оваа земја која при Господовото доаѓање ќе биде очистена, преобразена и усовршена (2. Петрово 3,11-13; Римјаните 8,19-25; Откровение 21,1). „Новите небеса и новата земја“ (Исаија 65,17) не се некое оддалечено и безначајно духовно одморалиште некаде во вселената, туку сегашното небо и сегашната земја вратени во нивното првобитно совршенство. Верниците во новата земја влегуваат не како бестелесни души, туку како воскреснати лица во тело (Откровение 20,4; Јован 5,28.29; 1. Солуњаните 4,14-17).

За Платона материјалните состојки на овој свет биле зли, грешни, и според тоа, не заслужуваат да ја надживеат смртта. Целта била да се стигне во духовното подрачје во кое душите, ослободени од темницата на своето материјално тело, уживаат вечно блаженство. Но, и  Стариот и Новиот завет го отфрлаат дуализмот на долниот материјален и горниот духовен свет. Конечното спасение, постигнато со Христовото доаѓање, Светото писмо не го смета за бегство од оваа земја. Библиското учење за идниот свет не нуди духовно небесно одморалиште настането со прославени души, туку овој наш физички свет настанет со воскреснати свети луѓе (Исаија 66,22; Откров. 21,1).

Христијаните кои го прифаќаат библиското холистичко  гледиште за човековата природа, која се состои од неделиво единство на телото и душата, прифаќаат и холистички вид на живот во иднина. Тие холистички ја дефинираат и смртта како престанок на животот на целата личност; прифаќаат состојба на мртвите како одморање на целата личност во гробот до воскресението; живеат со христијанска библиска надеж во срцето очекувајќи го Христовото враќање да ја воскресне целата личност; конечна казна – уништување на целата личност во огнено езеро; рај – целата наша планета обновена во првобитното совршенство и настанета со вистински луѓе кои ќе се занимаваат со вистински активности. Библискиот холистички поглед на човековата природа го одредува реалистичкиот поглед на овој живот и на идниот свет.

Уште еднаш за библискиот холизам. Библиската наука за човековата природа е холистичка, односно монистичка. Тоа значи единство на телото, душата и духот (целовитост, интегралност, единстенвост), со тоа што секој од нив е дел на неделивиот организам. Значи, човечкиот организам, човечката природа, човечката личност, е единствена, монолитна. Според Библијата, не постои дуализам ниту противречност меѓу материјалното и духовното, меѓу телото (месото – плотта), душата и духот, зашто сè е дел на Божјето создавње. Избавувањето и спасението од гревот всушност е обнова на целата личност, на телото и душата, интегрално, а не спасение на  душата одвоена, изделена од телото.

Втора спротивност со класичното гледиште: Човекот по својата природа не бил создаден бесмртен, туку со можност и способност да стане бесмртен. Човечките суштества немаат смртно тело и бесмртна душа; тие имаат холистичко смртно тело и душа кои можат да станат бесмртни. Бесмртноста е Божји дар за оние што ќе ја прифатат неговата понуда за спасение. Оние што ќе го отфрлат Божјиот план за своето спасение, на крај ќе доживеат холистичко, интегрално, целосно вечно уништување, а не вечни маки во неугаслив пеколен оган. Причината е едноставна. Бесмртноста им се дава како награда на спасените, а не како одмазда на неспасените.

Сфаќањето на христијаните за тоа од што се состои нивната човечка природа во голема мера одредува како и во што ќе веруваат за својата конечна иднина. Оние што веруваат дека нивната природа е дуалистичка, дека им се состои од материјално, смртно тело, и од духовна, бесмртна душа, обично предвидуваат иднина во која нивната бесмртна душа ќе го надживее нивното смртно тело и вечноста ќе ја поминува во рајско блаженство или во пеколни маки.

За католиците постои и можност на душите да им се прости и да се очистат во чистилиште пред да преминат во рај. А православното свештенство со помош на посебни црковни служби, наводно, може да ги префрли душите од пеколот во рај.

Од друга страна, оние што веруваат дека нивната природа е неделива целина во која телото, душата и духот се карактеристики на иста личност, главно замислуваат иднина во која нивната целосно мртва личност ќе воскресне во вечен живот или во вечна смрт.

Ние мораме, со помош на Библијата, најотворено да проговориме за најстарата и веројатно најголемата измама и лага на сите времиња дека човечките суштества поседуваат бесмртна душа која може да живее вечно одвоена од телото; мораме отворено да заборуваме за бесмисленоста на  Платоновиот дуализам за смртно тело и за бесмртна душа – дуализам кој станал темел врз кој традиционалната Црква изградила една од најпогубните теологии која ѝ дала можност на небото да прати стотици светци како посредници меѓу грешниците и Бога. Тоа измамно и лажно учње на дуализмот поттикнало низа погрешни верувања во христијанството кои екстремно штетно влијаеле врз христијанската мисла и живот.

Од друга страна, мораме да истакнеме и да покажеме дека Библијата човечката природа ја гледа како холистичка. Телото (месото, плотта), душата и духот, не се посебни ентитети, туку карактеристики на истата личност; тие не се компоненти кои при смртта се разделуваат.

Во продолжение следат поднасловите од поглавјето „Библијата за смртта“. Кога ќе кликнете врз поднасловите, ќе ви се отворат нивните текстови.